معرفی کتاب شاهنشاه در کوچه‌دلگشا از محمدعلی علومی؛ وقایع نگاری و ایضا سیاه‌بازی

شاهنشاه در کوچه دلگشا؛ برنده‌ سی‌سال رمان طنز ایران

18 اسفند 1399

معرفی کتاب شاهنشاه در کوچه‌دلگشا به قلم محمدعلی علومی؛ نویسنده، طنزپرداز و اسطوره‌شناس ایران و از هنرمندان فرهیخته شهر بم

شاهنشاه در کوچه دلگشا: وقایع نگاری (و ایضا سیاه‌بازی) اثر محمدعلی علومی داستان طنزی درباره روابط پنهانی رضا شاه پهلوی با اشخاص متعدد و کشورهای دیگر، وقایع تاریخ معاصر و حکایت رفتن شاه با لباس مبدل به کرمان است.

چاپ اول کتاب شاهنشاه در کوچه دلگشا سال ۱۳۸۸ بوده و بعنوان رمان برتر طنز سال ایران نیز انتخاب شده است.

صحبت‌های شاه با شوستر، نیکسون، زنان دربار و شخصیت‌های‌ سیاسی سایر کشورها، اوضاع سیاسی و مبارزات مردم، مذاکرات با رجال سیاسی ایران از جمله هویدا، تیمسار نصیری، شب‌نشینی‌ها و قمار درباریان، سفر هفت ساعته شاه به زمان آینده و مشاهده مبارزات مردم و… از جمله مواردی است که به صورت طنز در این داستان آمده است.

سبک کتاب شاهنشاه در کوچه دلگشا

کتاب شاهنشاه در کوچه دلگشا بصورت رمان طنز و در سبک “گروتسک” نوشته شده است.

در لغت هر چیز تحریف شده، زشت، غیرعادی، خیالی یا باورنکردنی را «گروتسک» یا صُوَر عَجایب و یا عجیب و غریب می‌گویند.

در ادبیات و هنر، گروتسک بین طنز محض و طنز سیاه قرار می‌گیرد. در طنز محض؛ خنداندن مخاطب ملاک قرار می‌گیرد و در طنز سیاه نیز خواننده به جای خنده، اغلب وحشت، تلخ‌کامی و اندوه را تجربه خواهد کرد.

اما گروتسک مابین طنز محض و طنز سیاه قرار می‌گیرد و مخاطب را در میان این دو نوع از حالات معلق می‌گذارد. تردید بین خندیدن یا وحشت کردن. بلاتکلیف میان مضحک بودن و یا سیاه بودن محتوا.

معرفی کتاب شاهنشاه در کوچه‌دلگشا

کتاب شاهنشاه در کوچه دلگشا درباره وقایع تاریخ معاصر ایران مانند کودتای 28 مرداد و عملیات آژاکس است.

به شاه خبر می‌دهند که انگلستان قصد کودتا دارد و می‌خواهد سلسله جدیدی را حاکم کند. شاه به سبک شاه عباس با لباس مبدل به کرمان می‌رود، چون آن‌جا یکی از مراکز قدیمی نفوذ استعمار بریتانیا و مقر پلیس جنوب بوده است و به این ترتیب یک دیکتاتور با اقشار پایین جامعه همنشین می‌شود.

فضای این رمان به فراخور موضوع، آمیخته‌ای از طنز و ترس است و از رهگذر این حالت گروتسک، به جهان داستان‌های کافکا نزدیک می‌شود.

جایی از این رمان، کلاغ به ساواک کرمان خبر می‌دهد که شاه و دوست او «آماشالله ایرانمنش» علیه رژیم پهلوی صحبت می‌کردند. داستان در دو قلمرو اساطیر، قصه‌ها و باورهای رایج در فرهنگ مردم اتفاق می‌افتد.